Skip to main content

November 2020 Newsletter

 
 
November 2020 Issue
 
TABLE OF CONTENTS
 
Featured Articles
 
 
 
 
 
 
 
 
 
will allow us to continue creating these opportunities.
 
 
By June, we had had 33 events of various types with 1,000 participants in 10 languages including Hindi, Hebrew, Japanese and French.
 
If you didn't see our video celebrating these events, please watch it here.
 
One of the many expressions of gratitude we received came from Margaret in Ireland:
 
"I want to acknowledge the great value of your efforts and those of all the Membership Committee to offer support and challenge to the global Focusing community over the past months. I have appreciated these opportunities very much and they have transformed what could have been a very challenging time for me. I am deeply grateful."
 
Stay tuned; we have so much more to do.
 
But we need you, as we always have.
 
We know that times are hard. Even small gifts make a big difference.
 
Thank you!
 
 
Thank you to Susan Rudnick for chairing the committee that organized the fabulously successful online FOT World Conference. When she signed up in 2019 to organize it, she came with a lifetime of experience of organizing conferences... in person. Throughout 2019, she led us through planning to take the conference to Santiago, Chile. Under her leadership, the team had planned everything from venues to securing some key presenters to partnering with a local university. Then a political crisis in Chile made it too uncertain for us to feel safe inviting people there. So, the team started the planning all over again, choosing to move the venue to Lima, Peru. Local Focusers helped us for several months to re-plan the conference. Then Covid-19 hit. So, it was time to plan the conference all over again -- for the third time! The team rolled with the punches under Susan's enthusiastic leadership. Thank you to Susan and the rest of the volunteer team: Edgardo Riveros, Raquel Giusepponi, Gaby Riveros, David Nishio, Ann Dowsett Johnston, Jan Winhall.
In late October, 280 people from 42 countries participated in a groundbreaking, revolutionary, first-ever online World Focusing Oriented Therapy Conference.
 
Of course, those of us who have attended previous FOT World Conferences missed the face-to-face experience, but that loss was transcended and expanded in surprising ways through this new format. People who could never have come to the originally-planned conference in South America were able to make this trip! Someone from Morocco could now interact with someone from Peru; someone from Palestine could interact with someone from Japan; someone from Iraq could interact with someone from the Netherlands. It was magical.
Perhaps the biggest surprise for me was how expansive and yet intimate this experience felt. The warmth radiated through each person’s screen. We connected in every way possible: through the written chats, the smiles and the hands raised physically or electronically. At one moment, I intentionally paused to really see all the faces, intent and eager to connect, spanning so many continents. It was breathtaking. The ability to learn and grow from each other's experiences expanded exponentially because of this online format.
 
Our theme was "How the Felt Sense Enables Therapeutic Change." Workshops were offered by 38 individuals from 13 different countries. The offerings came in a variety of formats: there were 11 pre-recorded presentations, mostly in the form of interviews. There were demonstrations of therapists incorporating Focusing in sessions with clients ("demos"). There were workshops on topics as diverse as:
 
  • "Expressing the felt sense: an energy model of trauma-release in FOT" by Glenn Fleisch
  • "Letting the felt sense be our guide as we aim to live and work with integrity in a system steeped in White Supremacy" by Rachel Hendron
  • "Your Internal Weather: Enabling change in the therapist and the client" by Joke Van Hoeck
  • "Healing Trauma Through Ceremonies, Land, Ancestors, and the Spirit of the ‘Felt Sense’" by Dennis Windego
Each day was anchored by a panel of 3 people each in a webinar format. Finally, prior to the conference, Ann Weiser Cornell and Aaffien de Vries each offered a two-day pre-conference where they taught the basics of Focusing for therapists. At least through the end of November, it will continue to be possible to register for the conference in order to watch everything online. All sessions were translated into Spanish and have the Spanish language recordings. For the full schedule, see www.fotconference.com. Below is a list of all those who gave presentations of any sort and their country.
 
And that brings me to our superb tech team and translators. I was deeply moved by how they provided opportunities for flow between Spanish and English, erasing the language barriers between English and Spanish speaking people. Just like the United Nations, with a simple click on the screen, we provided simultaneous translation. After a Focusing experience, or demonstration, a Spanish speaking person could ask a question in Spanish, have it answered in English, and then translated into Spanish.
And the dialogue flowed. For example, I ran a workshop with my colleague Jude Cobb, in which I demonstrated a technique of role-playing, “being and inhabiting the client.” The volunteer I worked with was from Slovenia and in the discussion period, someone from Greece and someone from El Salvador each commented on how this was new for them, and how they wanted to bring this into their work.
 
The next morning, after it was all over, I woke up sensing how all the presentations created one long interaction. I think Gene would be smiling!
 
FOT Conference Presenters:
 
 
Peter Afford (UK)
Pam Bell (Belgium)
Ann Weiser Cornell (USA)
Biliana Dearly (Australia)
Aaffien de Vries (the Netherlands)
Ifat Eckstein (Israel)
Leslie Ellis (Canada)
Glenn Fleisch (USA)
Rachel Hendron (New Zealand)
Akira Ikemi (Japan)
 
 
Paul Kahn (USA)
Joan Klagsbrun (USA)
Sergio Lara (Chile)
Joan Lavender (USA)
Greg Madison (UK)
Salvador Moreno (Mexico)
Sofia Papoutsi (Greece)
Serge Prengle (USA)
Lynn Preston (USA)
Julie Ramsey (USA)
Laury Rappaport (USA)
 
Peggy Reubens (USA)
Edgardo Riveros (Chile)
F. Javier Romeo-Biedma (Spain)
Susan Rudnick (USA)
Veronica Toescu (UK)
Joke van Hoeck (Belgium)
Karen Whalen and Roberto Larios (Canada and Mexico)
Dennis Windego (Canada)
Jan Winhall (Canada)
Susan Rudnick LCSW brings a spiritual perspective to her practice of Focusing Oriented Therapy. Her recently published memoir, "Edna's Gift: How My Broken Sister Taught Me To Be Whole," explores her lifelong healing journey with her differently abled sister. To learn more go to www.susanrudnick.com
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Registration will be through The International Focusing Institute. Information on registration will be available there after the new year, as well as on the Seattle University Psychology department homepage.
 

Please send submissions and any inquiries to Dr. Kevin Krycka at gendlinsymposium@seattleu.edu or [email protected]
 
 
 
 
 
There are a variety of ways to get involved in supporting the work of TIFI through volunteering. Send a message through the website if you have an interest in exploring possible service on the Board or other volunteer opportunities.
 
 
De International Leadership Council (ILC) is het orgaan dat bewust een internationale plaats inneemt in het leiderschap van het Instituut. Momenteel komen de leden uit België, Canada, Chili, Hongarije, Mexico en het vasteland van China. Ze vergaderen nog steeds om de twee weken via Zoom, met een roterend voorzitterschap. De Executive Director van TIFI, Catherine Torpey, neemt ook deel aan deze meetings.
 
Tijdens de laatste maanden zijn er enkele wijzigingen geweest in de samenstelling van de ILC. Ruth Hirsch bereikte het einde van haar tweede termijn en heeft de ILC verlaten. Ze was gedurende zes jaar een zeer toegewijd lid van de ILC. De ILC groep en het instituut TIFI zijn Ruth zeer erkentelijk voor al die jaren van engagement. Laura Bavalics uit Hongarije kwam ondertussen de ILC vervoegen. En we deden een interessant experiment: Evelyn Fendler-Lee (ILC) en Nancy Falls (Board) wisselden van positie. Op die manier kwam er een stuk van de expertise van de Board naar de ILC en vice versa. Dit komt ook tegemoet aan de wens van deze beide ‘bestuursorganen’ om verbonden te zijn en synergetisch samen te werken.
 
Verbinding is een sleutelwoord in de werking van ILC. We ontwikkelden de gewoonte om nieuw genomineerde coördinatoren van over heel de wereld uit te nodigen en hen welkom te heten in onze community. Dit gebeurt telkens bij het begin van de ILC meeting. En de nieuwe coördinatoren lijken deze korte ontmoeting te appreciëren.
 
De ILC is voortdurend op zoek naar verbinding met de coördinatoren. Geen gemakkelijke opdracht omdat die verspreid zijn over heel onze planeet. Recent organiseerden we online meetings rond nieuwe werkwijzen die we voorstellen, zoals bij het benoemen van coördinatoren of bij het ethisch omgaan met delicate thema's, zoals beschreven in het document: 'Procedure rond het omgaan met bezorgdheden tegenover individuen'. In november worden de coördinatoren uitgenodigd voor een online meeting omtrent waar men terecht kan voor verdere verduidelijking over nieuwe richtlijnen voor coördinatoren. De rol van de coördinator is trouwens een steeds terugkerend thema in de besprekingen van de ILC.
 
Feedback is altijd welkom!
 
Wil je meer weten over ILC?: (International Leadership Council)
 
Huidige leden:
Laura Bavalics (Hungary)
Nancy Falls (Canada)
Sergio Lara Cisternas (Chile)
Roberto Larios (Mexico)
Claude Missiaen (Belgium)
 
 
 
 
Entrevista com Joâo Carlos Messias do Gendlin Research Center.
 
Joâo Carlos Messias è o mais recente membro do Eugene Gendlin Center for Research in Experiential Philosophy and Psychology. Doutorado em Psicologia, psicòlogo, professor universitàrio e instrutor de Focusing, vive em Campinas no Brasil onde atua no Programa de Pò -Graduação Stricto Sensu em Psicologia da Pontifícia Universidade Catòlica de Campinas como pesquisador e líder do grupo “Psicologia e Trabalho: Abordagem Experiencial, exercendo também lá a sua prática clínica.
 
Foi um enorme prazer poder conhecer finalmente o João e realizar esta entrevista embebido pela sua simpatia, abertura e dedicação. Batemos um papo online e em português sobre o seu percurso, os momentos mais significativos vividos pelo território da experienciação humana e aquilo que ele espera almejar como próximos passos no horizonte que se desvela, em particular no Gendlin Center for Research.
 
João, conta-me um pouco do teu percurso e como acabaste por conhecer a obra do Gene?
 
Eu tirei a minha graduação em psicologia em 1994 e iniciei nesse ano a minha carreira profissional começando a trabalhar na área dos recursos humanos e do mundo empresarial. Ao mesmo tempo fui também desenvolvendo a minha prática clínica com clientes, muitas vezes trabalhando em horário pós-laboral. Como nunca tinha deixado de me interessar pelo mundo académico, comecei com o tempo a lecionar algumas aulas até que em 1998 decidi tirar o Mestrado em Psicologia Clínica sob a orientação da Profª Vera Cury, uma pessoa muito importante para a minha vida que acabou não só por me dar a conhecer a obra de Gendlin como foi ela que me orientou no meu mestrado e doutoramento. Curiosamente, hoje em dia dá-me muita satisfação ser professor do mestrado onde fui aluno e ter a Vera como minha chefe.
 
Conheceste a obra do Gene nesse Mestrado? Fazia parte do currículo?
 
Não nessa altura. Embora o Brasil seja um pais de dimensões continentais, a focalização não era muito conhecida aqui ao contrário da psicologia humanista que tinha uma forte representação e que teve um papel significativo, em particular se tivermos em conta o período da ditadura que aqui se viveu. No entanto a psicologia humanista teve um efeito colateral ligado ao facto de ser um pouco avessa a instituições, não prezar muito por cursos de formação mais estruturados. Aquilo que se faziam eram grupos de estudo humanistas por norma realizados no consultório de alguém que os orientava e foi isso que aconteceu também comigo.
 
O interessante é que nessa altura, a 15 minutos aqui de Campinas vivia o John Wood, um dos grandes teóricos e praticantes da terapia centrada na pessoa e que trabalhou de muito perto com Carl Rogers, tal como aconteceu com Gendlin. O meu grupo de estudos humanistas foi então orientado pela Vera e pelo John com os quais aprendi muito, como se tivesse bebido diretamente da fonte. Sempre admirei a sua atitude pois apesar de ser alguém muito conhecido e prestigiado, manteve-se sempre um homem muito humilde, coerente e acolhedor.
 
A partir daí decidi tirar o Mestrado para estudar a teoria humanista. Eu estava sedento de mais conhecimento e queria profundar mais essa teoria e de tanto discutir isto com a Vera um dia ela aparece-me com uma caixa de papelão cheia de documentos, cartas e artigos fotocopiados e escritos à máquina. Nessa caixa estava todo um manancial de material sobre a obra de Gendlin e aquilo foi como se eu tivesse descoberto a Atlântida.
 
O que encontraste nessa descoberta?
 
Primeiro não foi nada fácil, pois na primeira metade do mestrado sentia-me a pessoa menos inteligente que por lá andava pois dava por mim a ler e reler todo aquele material de uma forma muito assistemática. Ia pegando na primeira coisa que tirava da caixa e foi assim que ia fazendo a minha pesquisa no mundo da experienciação e do focusing mas felizmente, foi mais do que suficiente para perceber que eu estava perante um outro paradigma, com outra lógica e outro referencial. Ainda hoje me arrepio só de me lembrar disso, apercebendo-me como essa pesquisa foi muito experiencial, não foi só cognitiva. Nessa altura percebei porque é que alguém sai a correr pela rua fora a gritar Eureka! Consequentemente, percebi também que tinha de mudar o meu paradigma mental, passar de uma perspetiva cartesiana para uma processual.

Gendlin acrescentou muita profundidade ao que Rogers já tinha feito, foi mesmo uma parceria feliz. Recordo-me de como nessa altura, eu apresentava-me como um psicólogo centrado na pessoa com interesse na abordagem experiencial, defendendo o meu mestrado em 2001 com o título “Psicoterapia centrada na pessoa e o impacto do conceito de experienciação”.
 
Que portas se abriram a seguir?
 
Continuei com a minha carreira, mas em 2004 tive um ano muito sincronístico que me trouxe novos caminhos e mudanças. Primeiro tive a oportunidade de dar um salto na carreira ao ser convidado para participar na criação de um curso pós-graduado em Psicologia num Instituto que pertencia à congregação Salesiana (UNISAL). Nessa altura decidi também que seria uma boa altura para iniciar o meu Doutoramento, pois estava muito motivado e inspirado pelo trabalho de Gendlin e com muita vontade de conhecer a comunidade de Focusing. Curiosamente, nesse ano o Instituto de Focalização realizou o seu congresso na Costa Rica e eu tive o privilégio de poder lá estar presente e conhecer muitos membros da comunidade.
 
Lembro-me que uma das coisas mais importantes na altura foi perceber como o Focusing já tinha uma longa tradição em certos países da América Latina, com institutos presentes no México, no Chile e na Argentina, entre outros. A Mary Hendricks já dirigia o Instituto de Focalização na altura e falamos muito sobre encontrar uma maneira de criar um instituto no Brasil.
 
Por fim, no final desse ano, o Gene fez um workshop sobre Thinking at the Edge (TAE) e tive a oportunidade de o conhecer, sentir a sua abertura, simplicidade, bom-humor, coerência e genialidade. Voltei para o Brasil totalmente transformado e deixei de me apresentar como um rogeriano que estudada Gendlin para alguém da abordagem experiencial que teve a sua origem na abordagem centrada na pessoa. Inclusive, como sempre tinha tido uma ligação com o lado organizacional, acabei por decidir aplicar o TAE na minha tese de doutoramento, numa equipa de estudantes que estava a montar uma empresa.
 
Eu estava presente em todas as reuniões e no final pedia para cada um me descrever da forma mais espontânea o que aquela reunião tinha significado para a pessoa. Ao recolher essa informação eu ia montando um quadro enorme onde podia ver a participação de cada um do princípio ao fim de todas as reuniões ou o que que todos tinham falado em cada uma delas. No fundo era uma forma de como processar todas as reuniões extraindo alguma coisa daí.
 
Passei a usar o referencial da abordagem experiencial para compreender o sentido que o trabalho tinha para as pessoas. Com os meus alunos eu não uso propiamente o Focusing mas sim o referencial experiencial, fazendo uma adaptação do “experiencing and the creation of meaning” para um “experiencing and the creation of work meaning”.
 
Em 2006 assumi o programa como coordenador do curso de graduação em Psicologia do UNISAL, o que me impunha um papel muito administrativo. A partir de 2018 surgiu a oportunidade de mudar para a PUC Campinas, o que me permite ser pesquisador e professor, que é aquilo que mais gosto.

Conta-me mais sobre como aplicas isso com os estudantes?
 
Tem sido uma experiência nova para todos e muito gratificante. Muitas vezes inspiro-me no modelo TAE, que não serve para um assunto que gostariam de conhecer, mas para algo com o qual eles já têm muito conhecimento, mas que querem aprofundar mais. É um refinamento do conceito de “vivência”. Percebem que não é só algo cognitivo, mas que carrega um teor emocional. Primeiro questionam a ideia, mas depois lá a integram.
 
Nossas pesquisas abordam algumas temáticas como o Sentido do Trabalho (para diferentes profissionais), questões de gênero e desigualdade, além de uma interface com a Psicologia Social. Como nossas pesquisas são prioritariamente qualitativas, interessa-nos conhecer os Significados Sentidos (Felt Meanings) que as pessoas carregam em suas vivências. Por exemplo, qual é o sentido que um jovem desenvolvedor de tecnologia de informação atribui ao seu trabalho, onde ele pode vestir-se de bermudas, jogar videogame e tomar cerveja? Como professores de diferentes níveis compreendem sua atuação em tempos de pandemia? Como é ser mulher e diretora em grandes organizações? Há uma mina de ouro aqui, mas na comunidade de Focusing nós precisamos de mais interlocução.
 
Mantiveste contacto com o Gene? Que mais legados ele te deixou?
 
Tive sempre em contacto com o Gene desde 2004 até um pouco antes do seu falecimento. Perguntei-lhe as diferenças entre os conceitos de felt sense e felt meaning, e ele explicou-me que o último traz o significado de algo mais específico enquanto que o felt sense é mais algo vago, difuso. Essa clarificação foi importante para os meus fins de pesquisa e acabei por resgatar o termo original inspirado num podcast de meu colega do Gendlin Center, o Prof. Akira Ikemi. Se estou numa sessão de Focusing eu quero que tu entres em contacto com o teu felt sense que vai abrir para novas perceções mas se eu estou a fazer pesquisa e quero explorar vivências, eu não vou em busca do felt sense, mas do que elas carregaram dessas experiencias que foi comum, o seu felt meaning ou os significados sentidos. Assim, já existe um contorno mais preciso a ser compartilhado e que não se restringe a uma resposta meramente intelectual a um questionário.
 
E agora o Gendlin Research Center. Quais as tuas esperanças para este projecto?
 
No fundo é encontrar uma maneira de zelar pelo legado acadêmico e conceitual de Gene Gendlin. Percebo que há um amplo predomínio do interesse pela aplicação da parte pratica junto aos profissionais vinculados ao TIFI. Acho isso muito válido, é claro, mas o que me motivou para fazer parte do Gendlin Center foi a proposta de agregar profissionais, cientistas e académicos do mundo inteiro que queiram publicar e fazer avançar teoria e evidências científicas sobre esta abordagem. Temos um potencial muito rico a explorar, mas na pesquisa temos de desbravar novos territórios. Quando tentas tornar as coisas mais inteligíveis com algo novo e pouco usual, mas interessante, isso vai definitivamente dar-te mais trabalho.
 
Nesta nova fase, depois do falecimento dos fundadores, sinto que continua a haver um foco na aplicação do Focusing em contextos terapêuticos e sociais, e é crucial que isso se mantenha. Mas precisamos de nos conectar mais com os académicos para produzir conhecimento e evidência. É fundamental conectar com a comunidade académica para mostrarmos isto para a comunidade cientifica e para o mundo. Criar redes e projetos de colaboração é algo primordial.
 
Como tem sido a experiência com os membros do Gendlin Center?
 
A experiência tem sido muito boa. Eu sou o novato ali, o único latino que integrou a equipa no final do ano passado. É um grupo muito tolerante, aberto, com pessoas muito interessantes, sérias e focadas nesta visão. Atribuir as bolsas e testemunhar os seus resultados promissores é algo que pode inspirar as pessoas.
 
Quais são os teus próximos passos?
 
Próximo passo na PUC Campinas passa por consolidar e aprofundar nosso grupo de pesquisa, apesar de todas as dificuldades políticas e económicas que agora emergem no meu país, visto que o governo atual não dá valor à área das humanidades. No meu curso há muito interesse por parte das pessoas nesta teoria e no grupo da psicologia do trabalho tenho as vagas todas ocupadas.
 
O que preciso agora é de ampliar os contactos, a cooperação e em especial a cooperação internacional. Eu estou a trabalhar com colaboradores do Chile, Uruguai, Colômbia e México da rede ibero-americana da psicologia do trabalho. Eu gostaria de fazer o mesmo com colegas que gostariam de ter a abordagem experiencial, mesmo para discutir outros temas a fim de produzir mais material experiencial. No fundo é isso que transporto comigo para o Gendlin Center, a vontade para fortalecer a rede de académicos e promover mais cooperação.
 
Por fim, em jeito de despedida, não posso de deixar de te perguntar qual foi o momento da tua vida em que te apercebeste que havia uma sabedoria implícita no nosso corpo?
 
Sabes João, desde muito miúdo que carrego comigo esta questão da intuição. Sempre fui muito intuitivo ao ponto de brincar com isso e de o desafiar. Por exemplo quando a minha intuição dizia uma coisa eu só para a contrariar fazia o contrário e na maior parte das vezes dava-me mal com isso. Como se fosse rebelde comigo mesmo, como uma espécie de auto experimento e, com o tempo, aprendi a respeitar mais e mais isso. Quando tinha 17 anos matriculei-me no curso de psicologia a pensar que esta coisa tão forte da intuição devia fazer parte do curso de psicologia e agora percebo como foi um felt sense que me orientou para isso. O que encontrei foi um curso tão positivista, rígido, retrogrado que no final do primeiro ano estava seriamente a pensar cancelar a minha matrícula e tornar-me num publicitário. Lembro-me de pensar “Esse negócio que estão para aí a falar da psicologia não tem nada a ver com nada. E o que eu faço com esta intuição!? Será que é algo espiritual ou esotérico? Será que não cabe na ciência?” Estava mesmo para desistir do curso, mas curiosamente, a despeito de todas as evidencias que me mostravam o contrário, foi o meu felt sense que disse que o caminho era por aí e que devia seguir e continuar.
 
No final do curso é que comecei a conhecer as abordagens humanistas e existenciais. Quando formei-me, fiz o grupo de estudos e depois de batalhar com aquela caixa de papelão com o material do Gene é que tive o meu momento Eureka! Ainda agora me arrepio de pensar nisso porque esse momento aconteceu no ano 2000, precisamente dez anos depois de eu ter entrado para o curso do Psicologia seguindo esse meu felt sense. É mesmo impressionante como isto vai direito aquilo que está vivo em nós e que tem esta precisão implícita. Esta é a grande beleza da nossa abordagem. E esta é a importância de coisas como o modelo processual e de como as coisas se vão tornar o que se vão tornar a partir de um processo e não tanto de um plano.
João da Fonseca is a Portuguese Psychologist, Psychotherapist and Focusing Coordinator with background training in Transpersonal and Existential approaches, all of them informed by the implicit wisdom of the body. In the last 2 years he joined a worldwide research on the use of psilocybin-assisted therapy for treatment-resistant depression.
 
 
En los casi dos años que he sido una entrenadora de Focusing, he llegado a ver que uno o dos talleres realmente no ayudan a las personas a conectarse con el verdadero valor de Focusing. Es sólo con el tiempo que las personas son capaces de sentir el cambio en sus cuerpos. Ese cambio, a su vez, alienta a las personas a seguir aprendiendo y sanando.
 
En El Salvador, las organizaciones de sociedad civil suelen limitar las capacitaciones psicosociales a unas pocas sesiones de varias horas cada una. Sin embargo, afortunadamente, a través de donaciones de la comunidad internacional de Focusing, he podido proporcionar espacios de formación a largo plazo de forma gratuita a una variedad de grupos comunitarios. Cada uno tiene sus particularidades: su propio ritmo, su propia forma de aprender. Les cuento cómo Focusing me ha sanado y cambiado mi vida en todos los sentidos. Me uno en su propia dinámica y forma de ser, respetando que cada una de ellas ha aprendido a sobrevivir en sus diferentes situaciones.
 
En este artículo, exploraré lo que he aprendido introduciendo Focusing a varios grupos comunitarios y continuando con estos grupos a lo largo del tiempo.
Trabajar con personas que son escépticas sobre el enfoque
 
Dos mujeres jóvenes, RM y MC, fundaron una iniciativa juvenil con la misión de proporcionar formación e inspiración a las niñas en riesgo. Estoy formando una asociación con ellas para promover el crecimiento psicosocial y la transformación. En agosto de 2019 comenzaron a entrenar en Focusing conmigo. Hemos estado leyendo “Focusing proceso y técnica del enfoque corporal” de Eugene T. Gendlin. Después de cada capítulo tenemos prácticas en Focusing.
 
Primero, como en todos mis grupos, poco a poco cultivamos maneras de crear auto-empatía y hablar de nuestros sentimientos y necesidades. Sólo después de varios meses pudieron llegar a ese "algo" que tenía un secreto para cada una. Al principio, sólo podían observar lo que estaba sucediendo adentro desde cierta distancia. Ahora saben ir hacia adentro y recibir lo que el cuerpo quiere decir. Están abiertas a toda sensación e imagen con curiosidad y receptividad a la sabiduría del cuerpo.
 
Al principio, R era escéptica sobre Focusing. Se preguntó cómo era posible que escuchar el cuerpo pudiera traer alivio y bienestar. Ahora sabe que, si algo le molesta, puede darle espacio para sentir la sensación sentida. Ella dice, "A lo largo de mi vida he sido muy racional. Tiendo a buscar soluciones a las situaciones. Ahora puedo darme cuenta que todo cambia dentro de mí con hacer una pausa y darme el espacio de sentir. Ahora me tomo el tiempo para hacer eso. Es algo que no habría hecho antes"
 
M también me dice que ahora está más abierta a escucharse a sí misma y a los demás con una actitud más respetuosa. También puede reconocer lo que siente sin culparse a sí misma o a otras personas.
 
Uno de los mayores aprendizajes ha sido destacar que ellas son las pilotas de sus procesos de Focusing y que sólo los acompaño como copiloto. Ellas deciden hasta dónde llegar en cada sesión. En ciertos momentos de nuestro viaje juntas, también ha sido bueno dejar a un lado nuestros estudios del libro y darles espacio, para una meditación guiada, dibujar o colorear, o simplemente hablar de lo que está vivo en ellas en este momento.
Grupo de apoyo de madres adolescentes
 
No es posible enseñar de la misma manera a todos los grupos que están aprendiendo sobre Focusing. Con algunos tienes que ir lentamente, muy lentamente, tratando de igualar sus ritmos con tu enseñanza.
 
Se me pidió que compartiera Focusing con un grupo formado por madres jóvenes que viven en barrios que regularmente experimentan violencia. Desafortunadamente el año pasado una de las integrantes del grupo desapareció y hasta la fecha no sabemos qué le pasó.
 
En este grupo, hay unas diez mujeres jóvenes que se apoyan entre sí con el cuidado de sus hijos para que puedan seguir estudiando o trabajando. En las sesiones con ellas, sus pequeños siempre estuvieron presentes. Estar con ellas y ellos era como estar en un estadio lleno de aficionados—mucho ruido y actividad.
 
Con ellas aprendí que el proceso de enseñanza Focusing exigiría sentar las bases para la auto-empatía. Mi metodología tuvo que cambiar para que yo fluyera con su ritmo y estuviera abierta escuchar sus necesidades e inquietudes. En su caso, compartí sobre la comunicación empática para darles una breve mirada a otra forma de relacionarse entre sí y con el mundo.
 
Un día, estaban muy emocionadas y hablando mucho. Su atención estaba entre la una en la otra. Así que decidí preguntar “¿Qué es lo que les motivó a venir a estas sesiones?"
 
Al principio había mucho silencio y me di cuenta de que estaban avergonzados de expresar lo que sentían. Así que las tranquilizaba diciendo: "Quiero escucharlas. No voy a criticar lo que dicen y no estaré enojada con ustedes.”
 
Habían muchas risas nerviosas entre ellas, entonces una de ellas dijo: "Aunque vivimos cerca la una de la otra, no tenemos el espacio para hablar y estar juntas. Estar aquí entre nosotros nos emociona. En nuestro vecindario, ni siquiera podemos salir a dar un paseo. Siempre después de la sesión con usted, aprovechamos de ser libres, y vamos a algún lugar juntas."
 
Yo: Ah, están muy emocionadas de poder estar juntas y divertirse y hacer algo diferente.
 
Chica: Sí, incluso nos esperamos la una a la otra ahora en la mañana, para que pudiéramos viajar juntas para llegar aquí. Nos cuidamos las unas a las otras.
 
Ese pequeño diálogo me ayudó a entender muchas cosas. Tener una actitud de curiosidad era esencial. No tienen las posibilidades económicas y sociales que tengo. Tener una oportunidad para salir de su vecindario también llena sus necesidades de recreación, conexión, cercanía y apoyo. Ser consciente de todo ello abrió la puerta a la comunicación con ellas.
 
Les hago saber que a veces es posible poner nuestras cargas y preocupaciones a un lado, con el fin de hacer más espacio dentro. Sentirse bien suena como un cliché, pero muchas mujeres no saben que está bien encontrar lo que las hace sentir bien. Así que acojo y alenté a estas jóvenes a encontrar lo que las hace sentir bien.
 
Nuestras sesiones sólo podían ser una vez al mes, ya que no teníamos los recursos para ayudarles a pagar el transporte y la comida para poder hacerlo con más frecuencia. Lamentablemente, cuando llegó la pandemia no fue posible conectarse con ellas virtualmente, porque no tenían internet en sus hogares, ni tenían espacios privados que les permitieran sentirse cómodas hablando de sus sentimientos.
Grupo de mujeres feministas
 
En el último año me he convertido en parte de un maravilloso grupo de mujeres feministas. Algunas son feministas desde hace mucho tiempo y otras están empezando a descubrir la hermandad y la mística de las mujeres que se apoyan mutuamente, reconociendo nuestras diferencias y compartiendo nuestros conocimientos. Me inspiré para ofrecer talleres de autocuidado en Focusing para ellas. Respondieron con entusiasmo a la idea de tener un espacio donde puedan ser escuchadas y sanar sus propias vidas. Recientemente, la cuestión del autocuidado está siendo reconocido como un compromiso político.
 
Empecé notando cómo a menudo hablamos de una manera muy general sobre nuestros sentimientos. Si alguien pregunta cómo estamos, la respuesta suele ser, "Bien". Les pregunté: "¿Qué hay detrás de tu sensación de estar bien?” Esto nos llevó a nombrar sentimientos y a notar cómo están vinculados a nuestras necesidades.
 
Aquí hay algunos elementos de mis clases con ellas.
 
Cada sesión comienza con un despeje. Si siento que una persona necesita más acompañamiento, hago una mini-sesión de Focusing con ella. De esta manera, ellas han comenzado a tener una idea más clara de la sensación sentida, porque lo experimentan mismas y lo observan en otras.
Las oriento en la búsqueda de una actitud interior que se siente bien en ellas, para que puedan estar con lo que está sucediendo dentro. Les ayudo a resonar con diferentes actitudes, preguntando algo como, "¿Puedes relacionarte con lo que estás sintiendo con curiosidad... comprensión.... ternura..... paciencia?"
Les enseño a encontrar la distancia correcta. Al darles espacio para observar desde la distancia, algo dentro de ellas se mueve y viene una respiración profunda.
 
Con el tiempo, han aprendido a acompañar sus "algos" con comprensión, amor, curiosidad y consideración. También pueden identificar cuándo es mejor observar esos "algos" desde la distancia. Poco a poco aprenden a no ignorar sus "algos" y a darles más espacio.
 
A lo largo de los meses veo la confianza, el apoyo y la colaboración construida entre todas. Cada una abre su corazón con el grupo, sintiéndose escuchada sin ser juzgada. Poco a poco se abren a reconocer sus sentimientos y necesidades y luego van profundizando con el Focusing.
 
Con la pandemia, nuestras sesiones se llevan a cabo de forma remota, pero seguimos Focusing y apoyándonos mutuamente. A medida que su experiencia se profundizó, se interesaron en estudiar el libro de Focusing Proceso y técnica del enfoque corporal. Muchos de ellas dicen lo valioso que ha sido entender más a medida que leen los capítulos. En el capítulo siete de la página 85, Gene dice:
 
"Es como si sólo tuvieras dos opciones: o evitas tu malestar o te sientes terrible. Pero hay una tercera alternativa: dejar que el cuerpo se sienta entero y saludable. No te hagas la encarnación de tus molestias, sólo tenlas delante de ti. No las has evitado y, sin embargo, no estás totalmente abrumada por ellas."
 
Así es como las invito a despejar un espacio, a dejar a un lado sus preocupaciones, tensiones o problemas con ternura y amor, diciendo a todos que más tarde serán atendidos si es necesario.
 
Por ejemplo, una mujer se sorprendió al sentir que su cuerpo podía estar tan relajado como una gelatina mientras exploraba, con apertura y curiosidad, los significados que su cuerpo quería mostrarle.
 
Cada una también tiene la oportunidad para conectar con aquellos lugares que le dan energía, paz y tranquilidad. Ellas describen su lugar seguro y tranquilo y luego hacen el Focusing para identificar la sensación sentida, con el fin de ampliar y recibir todo lo que viene de este bello lugar.
 
Muchas veces las mujeres no se dan a sí mismas la oportunidad de sentirse bien, o, mejor dicho, las mujeres no se dan cuenta de que estar disponibles 24/7 para otros puede alejarlas del autocuidado o de tener tiempo para sí mismas. En nuestras clases es clave que la gente se conecte con lo que les da vida.
Grupo de cambios del miércoles por la noche
 
Este grupo de escucha en línea fue una iniciativa de mis compañeros Entrenadores de Focusing, Juan Carlos Hernández y Eduardo Esquivel, mi hermano Ricardo Martínez, practicante de Focusing, y yo. Queríamos ofrecer apoyo durante la pandemia. Acordamos que sería un espacio abierto donde no era esencial que la gente supiera acerca de Focusing. Confiamos en que el proceso se llevaría a cabo de forma muy natural. La estructura es simple:
 
Al comienzo de cada sesión despejamos un espacio con todos y todas en el cuarto virtual común.
Luego, cada uno de nosotros acompaña a un pequeño grupo en las salas pequeñas.
Modelamos la escucha con comprensión y empatía, sin hacer comentarios, sugerencias o recomendaciones.
 
Al inicio algo en mí se sentía con un poco de temor acerca de hacer este grupo en línea con los recién llegados: ¿Qué pasa si la gente empieza a dar soluciones o hacer juicios sobre las situaciones del otro? A pesar de esto, algo profundo en mi interior me decía "todo estará bien".
 
Ahora puedo decir que confiar en la sabiduría de cada persona nos ha permitido construir una pequeña comunidad donde nos conectamos todos los miércoles para escucharnos unos a otros. Es una delicia ver cómo cada uno se sumerge en una actitud muy receptiva, cerrando los ojos, explorando, reconectando y describiendo lo que hay dentro. Como facilitadores, vamos reflejando lo que están diciendo, dando invitaciones sutiles y siguiendo cuidadosamente el proceso de cada uno, respetando ese ritmo tan único de cada persona. La gente ha estado aprendiendo los movimientos de Focusing sin que los presentemos como una clase, y algunos se han convertido en muy buenos oyentes. Un par de ellos quieren convertirse en entrenadores.
 
Sesiones individuales
 
En mis sesiones privadas con individuos, he aprendido:
 
Lo más importante es decirle a las personas que son las dueñas de sus procesos y que sólo ellas saben todo lo que les ha pasado.
Que mientras las acompaño, puedo hacer algunas invitaciones y ellas pueden rechazarlas con libertad y confianza.
Las personas pueden decidir si quieren acompañar lo que surge dentro de ellas o si es más seguro para ellas contemplarlo desde una distancia adecuada.
He aprendido a mantener una actitud abierta y espontánea sobre lo que también surge o se moviliza dentro de mí. Lo comparto con ellas para que puedan notar si resuena para ellas. A veces eso sirve para movilizar su sensación sentida.
 
En una ocasión expresé un sentimiento sincero y la persona que acompañaba desde el Focusing me dijo: "No, eso no tiene significado para mí." Así que le contesté: "Entiendo, parece que esto es algo mío." La chica que estaba acompañando comenzó a reírse y me dijo: "Sí, eso es algo tuyo". Empecé a reírme con ella. Puedo ver que como oyente puedo cometer errores o mis propios procesos pueden ser movilizados y eso está bien. Experiencias como esta ayudan a los practicantes de Focusing a entender que están en el asiento del conductor.
Madres de niñas en riesgo
 
Otra lección que he aprendido durante este tiempo es: cuando las personas tienen la oportunidad de ser escuchadas, a menudo sólo necesitan tiempo para poder hablar de sus problemas antes de conectarse con el cuerpo.
Esto sucedió con mi grupo de madres de chicas en riesgo. Tres o cuatro madres acudieron a las sesiones que realicé dos veces al mes. Las primeras sesiones fueron para hablar de sus situaciones en la crianza de sus hijas, las responsabilidades del hogar, la violencia por la que han pasado durante años y los efectos de las desigualdades que han experimentado. Necesitaban ser escuchadas en un grupo de confianza y eso fue suficiente en el tiempo que estuvimos juntas antes de la pandemia.
 
En conclusión
 
Siempre podemos compartir Focusing invitando a las personas a simplemente observar y tener curiosidad sobre lo que viene cuando hablan de sus experiencias. Podemos animarlos a que hagan una pausa y sigan sintiendo, aún cuando algo es difícil de nombrar.
 
Intento nunca olvidar, como dice Gendlin, que soy un ser humano frente a otro ser humano. Puedo dejar que vengan mis propias lágrimas. Puedo expresar lo que sucede dentro de mí y compartirlo con amabilidad y apertura al otro. Reconozco que en el proceso de acompañamiento puedo cometer errores y la practicante de Focusing puede corregir mis palabras.
 
Debemos darnos la oportunidad de ser cálidas con la gente. Escuchar con amor es una forma poderosa de conectarnos. No todos tenemos las mismas oportunidades. Podemos ser conscientes de los privilegios que tenemos, pero puedo ver claramente que podemos ayudar a cambiar la realidad de los demás y contribuir a construir una mejor humanidad y sociedad.
 
Nota de Beatrice Blake, Coordinadora para El Salvador:
 
Gracias a las generosas donaciones de la comunidad mundial de Focusing, Heazel ha podido responder a los grupos mencionados en su artículo, grupos que de otro modo no podrían experimentar el Focusing. Necesitamos recaudar US$10,000 para poder seguir pagando a Heazel su salario mensual y lanzar un nuevo programa de certificación para cinco nuevos aspirantes a Focusing Trainer salvadoreños. Visite la página de donaciones de TIFI y desplácese hacia el menú al final, donde puede elegir donar a Pause for Peace: programa El Salvador.
¡¡¡¡Muchas gracias!!!!
By Serge Prengel
 
In this conversation, Jan Winhall and Serge Prengel talk about making meaning. Or, rather, feeling it, sensing into it.
 
Amazon Smile
 
Support The International Focusing Institute with Amazon Smile.
 
Amazon Smile is a simple way to support your favorite charitable organization with every Amazon purchase you make at no extra cost to you. Simply go to smile.amazon.com and choose The International Focusing Institute as your charity of choice and AmazonSmile will automatically donate 0.5% of your eligible purchases.
Click here to learn more.
 
 
 
Browse through upcoming events submitted by the worldwide Focusing community.
 
 
 
Visit us at www.focusing.org